Historia szachów
Za najwcześniejszą formę gry zbliżonej do szachów uznać należy grę "szaturanga" z Indii (połowa V wieku), która w VI wieku w zmienionej postaci, jako gra "szatrang", przeszła do Chin i do Persji gdzie powstała pierwsza książka opisująca zasady gry. Po zdobyciu Persji przez Arabów w VII wieku i później chętnie grywali w tę grę i propagowali ją Arabowie; w tym czasie dotarła do Europy, poczynając od Hiszpanii, Portugalii i Sycylii.
Nieco później zaś do Anglii, Niemiec i Skandynawii.
Do Rosji gra przedostała się bezpośrednio ze Wschodu, w wieku XII. W XIII wieku szachownica przybrała dzisiejszy wygląd (uprzednio była jednobarwna). W tym czasie pojawiła się pierwsza książka o tematyce szachowej: zbiór zadań i problemów gry, znany pod tytułem "Bonus socius", opracowany przez Alonza, króla Kastylii.
W XV wieku ustaliły się nazwy i niezmienne zasady ruchu bierek, wprowadzono roszadę rozszerzono zasięg ruchów gońców, oraz zwiększono siłę królowej (hetmana), z jednego ruchu na skos, do dowolnej liczby ruchów we wszystkich kierunkach.
W XVI wieku wprowadzono bicie piona w przelocie i przemianę pionów - reguły gry ostatecznie przybrały formę dzisiejszą.
Pierwszy podręcznik gry w szachy według nowych zasad opracował Lucena w 1497 r.
Kilkanaście lat później, w 1512 r.,Damiano opublikował zmienione przepisy gry, teorię debiutów oraz wskazówki gry pozycyjnej. W 1561 r. ukazała się książka Hiszpana Ruy Lopeza. Wysoko ceniony podręcznik gry w szachy opracował włoski mistrz Alessandro Salvio w 1601 r. Książka ta doczekała się kilku wydań również w latach późniejszych.
Polska poznała szachy w XII wieku, ponoć grywał w nie Bolesław Krzywousty.
Nie ustalono jednoznacznie, jak znalazły się one w Polsce, czy przywieziono je drogą morską, przeniesiono z Rosji, czy też, podobnie jak do kilku innych krajów Europy, szachy przywieźli rycerze powracający z wypraw krzyżowych. Te trzy teorie nie wykluczają się wzajemnie, a więc wszystkie mogą być prawdziwe. Umiejętność gry w szachy uznawana była za zaletę i zyskała sobie wysoką rangę na dworze królewskim. Pierwszy w Polsce podręcznik gry w szachy opracował na początku XVIII wieku Jan Ostroróg, jednakże nie został on opublikowany. Dopiero w 1835 r. wydano drukiem polski podręcznik gry
w szachy, którego autorem był Kazimierz Krupski. Literatura szachowa szybko powiększała się.
Utrwalano na kartach książek wyniki analiz,teoretycznych rozważań, rozegrane partie, opisy turniejów. W miarę rozwoju szachów powstała konieczność stałej i szybkiej informacji, rozpoczęto więc wydawanie periodyków. W Polsce pierwszy periodyk o tematyce szachowej nosił tytuł "Tygodnik Szachowy" i ukazywał się w latach 1898-1899. W Polsce od 1947 r. wydawany jest miesięcznik "Szachy". Po drugiej wojnie światowej ukazało się w Polsce około 30 książek o tematyce szachowej.
O uznaniu dworu królewskiego dla szachów świadczy m.in. fakt, że w herbach nadawanych
w XII wieku i późniejszych latach umieszczano elementy szachowe, np. herb "Wczele" ma dwie szachownice, a jednym z elementów herbu Kalisza jest również szachownica.
Janko z Czarnkowa w swych kronikach opisuje grę w szachy w Polsce w XIV wieku,
co świadczy o ich znaczeniu w życiu kraju. Wspaniałym utworem poświęconym grze w szachy jest poemat Jana Kochanowskiego Szachy, napisany w 1564 r. w języku polskim. Warto tutaj dodać, że treść tego utworu zilustrowano partią szachową. Prace wykopaliskowe odegrały też niemałą rolę w ustalaniu historii szachów, np. w Gdańsku i Szczecinie znaleziono pojedyncze figurki szachowe pochodzące z okresu pomiędzy X i XIII wiekiem. Rewelacyjnego odkrycia dokonano w 1962 r. w Sandomierzu. Podczas prowadzonych tam prac wykopaliskowych pod kierownictwem J. i E. Gąssowskich znaleziono komplet figur szachowych pochodzący z XI-XII wieku.
Pierwszy międzynarodowy turniej szachowy odbyt się w 1575 r. w Madrycie. Na zaproszenie króla Hiszpanii Filipa II przybyli na jego dwór mistrzowie włoscy Paolo Boi i Leonardo da Cutro, by zmierzyć się przy szachownicy z najlepszymi szachistami Hiszpanii - Ruy Lopezem i Alfonso Ceronem. Rozgrywki toczyły się w obecności dostojnego gospodarza. Zwyciężył Leonardo dc Cutro, w nagrodę suto obdarowany przez Filipa II.
Brak jest informacji o systemie rozgrywek w tym turnieju, mogły one być niezgodne z późniejszą definicją turnieju i stąd wielu historyków szachów uważa, że pierwszy międzynarodowy turniej szachowy rozegrano w 1851 r. w Londynie. Wzięli w nim udział czołowi szachiści Europy. Zwyciężył Adolf Anderssen.
W kolejnym turnieju, który odbył się w Nowym Jorku w 1857 r. zwyciężył Pauł Morphy.
To był początek historii turniejów międzynarodowych. Tego typu spotkania silnych szachistów z różnych krajów okazały się ciekawszymi imprezami aniżeli mecze pomiędzy dwoma zawodnikami. Coraz częściej różnych krajach organizowano turnieje międzynarodowe, początkowo tylko dla mężczyzn, a potem również dla kobiet. Pierwszy międzynarodowy turniej kobiet odbyt się w 1927 r. Londynie. W turnieju tym zwyciężczyni Vera Menchik (Czechosłowacja) uzyskała tytuł mistrzyni świata.
W latach 1851-1939 odbyło się na świecie około 500 turniejów międzynarodowych.
Obecnie w jednym tylko roku rozgrywanych jest na świecie około 300 turniejów międzynarodowych.
W Związku Radzieckim szachy były narodowym sportem i do niedawna radzieccy szachiści dominowali na turniejach. Rosja nadal pozostaje potentatem w tej dziedzinie, jednak inne kraje, między innymi Chiny i Indie również zyskują na sile.
Od czasu do czasu wielkie pojedynki szachowe przyciągają uwagę milionów i trafiają na pierwsze strony gazet. Tak dzieje się z toczącymi się niejednokrotnie całymi tygodniami meczami o tytuł mistrza świata. Mecze rozgrywane między Bobbym Fisherem a Borysem Spasskim w 1972 roku w Reykjaviku, między Anatolijem Karpowem a Wiktorem Korcznojem pod koniec lat siedemdziesiątych oraz Anatolijem Karpowem a Garry Kasparowem w latach osiemdziesiątych cieszyły się ogromnym zainteresowaniem, częściowo także ze względu na polityczne podteksty tych zmagań.
Słynny przegrany przez Garry Kasparowa pojedynek z komputerem IBM Deep Blue
w maju 1997 roku można było śledzić w czasie rzeczywistym w Internecie. W czasie ostatniej, decydującej partii, szachową stronę internetową firmy IBM odwiedziła wówczas rekordowa liczba 22 milionów użytkowników. Dla porównania strony poświęcone igrzyskom olimpijskim w Atlancie obejrzało w ciągu 3 tygodni 10 milionów osób. Rekord szachowej strony IBM pobiła dopiero NASA ze stronami zawierającymi zdjęcia z lądowania sondy na Marsie. Ale Garry Kasparow nie zamierzał się poddać i w 2003 roku po raz kolejny spróbował swych sił z komputerem szachowym X3DFritz.
Obaj przeciwnicy wygrali po jednej partii (komputer drugą, Kasparow - trzecią), w dwóch pozostałych był remis. Ostatnia partia była najkrótsza ze wszystkich - zakończyła się po 27 posunięciu. Mimo, iż nie zdołał wygrać, Rosjanin zainkasował 175 tys. USD. Warto wspomnieć, że był to już trzeci pojedynek Kasparowa z maszyną - na początku tego roku Rosjanin zmierzył się z innym komputerem - Deep Junior. Również ten pojedynek zakończył się remisem.
Nazwiskiem Kasparowa nazwano także komputer do gry w szachy.
źródło - PCworld Computer 2003
LEGENDA o mędrcu Ben Daher
Mędrcowi Ben Daher, który żył około 1000 roku p.n.e. i który podobno był wynalazcą szachów, król Balhib w nagrodę za wymyślenie tak interesującej gry pozwolił na wybór wynagrodzenia. Daher czyniąc zadość żądaniu króla, odezwał się w twe słowa: "Królu! Nakaż zawiadowcy Twych spichlerzy, aby mi wydał tyle ziarenek zboża, ile się nagromadzi, gdy na pierwsze pole szachownicy położymy jedno, na drugie dwa, na trzecie cztery, na czwarte osiem i na każde następne z 64 pól szachownicy podwójną liczbę ziarnek, na poprzednim polu położonych!". Król zdumiał się błahością prośby, wszelako nakazał, by ją spełniono.
Jakież potem było jego przerażenie, gdy stanął przed nim zmartwiony skarbnik i doniósł, że prośby bramina nie sposób wypełnić, gdyż kładąc na pierwsze pole 1 ziarno, na drugie 2, na trzecie 4, na czwarte 8 itd, na ostatnie 64 pole należałoby położyć 9 223 372 036 854 775 808 ziaren.
Łączna liczba ziaren będąca sumą szeregu geometrycznego wynosi 18 446 744 073 709 551 615 czyli ponad 18 kwintylionów. Z obrazowych wyliczeń wynika, że odpowiada to ilości zboża zebranego ośmiokrotnie z powierzchni całej kuli ziemskiej albo też mieszczącej się w spichlerzu o wysokości 4 m. szerokości 10 m i długości aż 300 mln km.
Zasoby monarchy w żaden sposób nie były w stanie tego spełnić.
Legenda ta, nie mająca bezpośredniego związku z grą w szachy ukazuje w sposób symboliczny tkwiące w nich ogromne możliwości matematyczne.
